giovedì 30 aprile 2009

Pri -anta ed -ante

De la forumo "linguolisto" (msj. n. 3374)

Me skribis:

Kara José,

l'expresuri korekta en Ido, en tua kazi, esas ti kun la formo adjektivala.

La frazi da Eduardo Rodi quin tu citas havas bone e korekte la formo adverbala, ma oli esas diversa de tua frazi.

En la frazi "la Virgino esas lavanta", "la uceli esas kantanta e la rosmarino florifanta", la parti "esas lavanta", "esas kantanta", "(esas) florifanta" pleas la rolo di "predikato"; ta frazi kompozesas da subjekto e predikato, e ne havas plusa elementi.

En la frazi da Eduardo Rodi la subjekti havas sua predikati, qui esas respektive "celabus" (predikato verbala), "esis" (predikato verbala) ed "esis sola" (predikato nomala), e la participi ne esas parto di ca predikati, ma oli esas komplementi cirkonstancala, qui adjuntesas por precizigar la maniero en qua la subjekti agas ulo od esas en ula stando:

"... quale se lu celabus (Quale? En qua maniero? Yen:) vartante el..."
"... esis nun du mulieri, (Quale? En quala stando? Facante quo? Yen:) serchante irga novajo..."
"... el esis sola che su, (E quon el facis? Quale el esis? Yen:) askoltante la radiofonilo..."

Remarkez ke la duesma frazo "... esis nun du mulieri, serchante irga novajo..." havas komo ante "serchante", nam olca esas nur elemento quan l'autoro adjuntas por donar plusa informi pri la mulieri, ma ta frazo esus kompleta, gramatikale, ja per la sola unesma parto "esis nun du mulieri"; la duesma parto adjuntesas kom suplementa informo.

Remarkez ke ca altra frazo esus diferanta: "nun du mulieri esis serchanta irga novajo", nam en ica kazo "esis serchanta" esus la predikato qua expresas la ago precipua dil subjekto;
diverse, en la frazo "esis nun du mulieri, serchante irga novajo", la predikato qua expresas la ago (en ca kazo la stando) precipua dil subjekto esas nur "esis", e lo sequanta esas ago plusa, adjuntita.

Fakte aden la Hispana tu tradukus l'unesma frazo per:
(korektigez se me eroras) "había ahora dos mujeres, buscando cualquier novedad",
kontree la duesma tradukesus per: "ahora dos mujeres estaban buscando cualquier novedad";
do tu uzus du diversa verbi en la du kazi, nam en l'unesma kazo "esis" (= "había") esas la tota predikato, kontre ke en la duesma kazo "esis" (= "estaban") esas nur un parto di la predikato: la tota predikato esas "esis serchanta" (= "estaban buscando"); ica divers uzo dil verbi en la Hispana bone aperceptigas da tu la difero inter la du kazi;

nu, kande la participo esas parto dil predikato, t. e. kande ol expresas l'ago (o la stando) precipua dil subjekto, olu havas sempre la formo adjektivala;
kande la participo esas adjuntita ultre la predikato, e do uzesas kom komplemento cirkonstancala por donar plusa informi relate la subjekto, olu havas la formo adverbala, od anke la formo adjektivala.

Me agnoskas ke to ne reflektas l'uzo di la Hispana (e di l'Italiana!), nam en nia lingui ni uzas, por la prezento "durala", la gerundio, qua korespondas a la formo adverbala: "me esas facanta" esas en la Hispana "estoy haciendo" ed en l'Italiana "sto facendo" kun la gerundii "haciendo" e "facendo" vice la participi adjektiva "haciente" e "facente" (= "facanta"), nam ni uzas la verbo "estar" / "stare" vice la verbo "ser" / "essere" (= "esar"), do diversa konstrukto;
nu, ni mustas kustumeskar uzar l'Idala konstrukto "esar + participo adjektiva" por ica formo dil prezento.

Bone, me esperas esir sat klara dum l'expliko.

Amikale,
Tiberio

Nun me adjuntas nur un reflekto: l'uzo dil participi devas konsideresar same kam l'uzo dil adjektivi qualifikanta e dil korespondant adverbi.
Exemple: "la strucho esas rapida"; "la strucho kuras rapide";
e do, analoge: "ta puero esas krianta"; "ta puero kuras kriante".

Che la forumo "IdoCatalaOccitan" José skribabis:

Kara samideani:

Don Gasper atencigis me ye kelka dii ante nun pri uzar korekte ANTA vice ANTE en la sequanta frazi:

la Virgino esas lavANTA

la uceli esas kantANTA
e la rosmarino florifANTA

la antea frazi di tradukuro di kansono en Hispana ante finis per ANTE.

Me lektabas multa texti ube uzesas kustumale ANTE por ago aktiva. Me citas kelka frazi de verko "Narkotanti" da Eduardo Rodi:

...quale se lu celabus vartante el...
...esis nun du mulieri, serchante irga novajo...
...el esis sola che su, askoltante la radiofonilo...

La frazi di mea tradukuro parolas pri agi quin la aganti facas (od esas facante). La virgino lavas, la uceli kantas e la rosmarino florifas, ma ka esas ...ante o ...anta chanjas la senco dil frazo.

Lo sama por la cetera tempi: -inte, -onte od -inta ed -onta. En Hispania existas du manieri (e me kredas ke en la Angla) por dicar lo sama en prezento:

-Quon tu agas?
-Me lektas (yo leo, i read)/ Me esas lektante (yo estoy leyendo, i am reading)

Fine, me kredas ke uzar ANTA, INTA ed ONTA semblas plu apta por adjektivala skopi kam por verbigado di frazi kom ti quin me montris a vi.

Quon vi pensas?

Kordiale
JCR

Nessun commento:

Posta un commento