De la forumo "posta_Mundi" (msj. n. 2954)
Me skribis:
Kara Tomaso,
semblas a me ke ni sucesis komplexigar afero qua reale esas tre simpla! Esas vera ke me agis diskurso kelkete komplexa, ma ta esis diskurso teknikala, di linguistiko, di analizo gramatikala, ne diskurso di instruktado/lernado di la linguo, qua kontree esas simplega. Ni ne devas lernar quale ni povas konstruktar linguo, ni devas simple lernar linguo ja konstruktita, t. e. studiar la gramatiko, qua esas simpla e flexebla. La laboro harda ja facesis da plura eminenta studiemi un yarcento ante nun, por donar a ni linguo extreme facila.
La normala pronunco di "demonstrez" esas [de'monstrez], do kun la sonora "z", tale quale ni skribas ol; la pronunco nesonora "s" esas nur *alofono di "z", varianto di "z" finala: ol esas pronunco qua esas tolerata, admisata nur se la pronunco "z" esas deskomoda por uli, e to esas afero posibla e justifikinda, nam ta eventuala pronunco genitus nula detrimento por la kompreno, pro ke ne existas en Ido altra desinenco -es qua havas diversa signifiko, ne esas risko di konfuzigo. Do en ta kazo irga ne-toleremeso ne esas aceptebla, nam helpolinguo devas esar ya reguloza, ma anke tre praktikala e tre flexebla, e tale esar facila por la maxim multa populi posible.
Fakte la lerno esas plu facila kam lo kredata, nam tu ne devas kaptar difero inter "s" e "z" en la fino di vorto, e povas konsiderar oli kom la sama konsonanto, sen distingar l'una de l'altra: do tre facila por la lernanti. Ne existas en Ido vorti qui distingesas pro ke l'una havas "s" finala e l'altra havas "z" finala; do en ica kazi la prononci "s" e "z" darfas konsideresar l'una kom varianto di l'altra.
Plusa exemplo di varianti esas (anke en Esperanto) la vokalo "e", qua povas havar pronunco plu o min apertita: plu apertita quale en la Franca "particulière", o min apertita quale en la Franca "particulier". La diversa pronunci ne importas, sive en Ido sive en Esperanto, nam ne existas vorti qui distingesas per du diversa "e"; lo sama esas pri la vokalo "o".
Tu dicis ke existas anke radiki qui finas per "ez", e pro to irge li povas konfundesar a volitivo kun finajo -ez.
Certe en Ido existas radiki qui finas per "ez", ma ta radiki havas anke desinenci, ka ne? Oli povas ne havar desinenco kande li esas verbi od adjektivi elizionita. Nulu de la radiki quin tu mencionas kom exempli povus krear irga problemo:
"fez", "parentez" e "hipotez" esas radiki di substantivi qui, mem se li esus uzata kom verbi o kom adjektivi ed elizionata, ne povas genitar miskompreni e konfuzigi kun la dezinenco -ez, nam ne existas altra radiko "hipot", existas radiko "parent" ma ol esas nomala (do nula "parent-ez"), e ne existas radiko "f";
la radiki "komplez" e "pez" esas verbala, ma ne existas verbo "kompl-ar" kun volitivo "kompl-ez", a qua la radiko "komplez" povus konfundesar, ed anke ne existas radiko verbala "p" kun volitivo "p-ez";
la radiki "frenez", "poez" e "prez" ne existas.
Altralatere l'eliziono di la verbi nule esas obligala, ma nur permisata, e certe ol esus evitenda kande ol povas genitar dusenceso.
Ed irgamaniere la radiki qui finas per "ez", anke omna ceteri ne mencionita, esas plu poka kam omna verbi qui povas prenar la sufixo -es-, qui esas praktike omna verbi transitiva! Fakte omna verbi transitiva povas havar la voco pasiva, por qua on uzas la sufixo -es-. Do en multega verbi on devus evitar l'eliziono se on havus dezinenco -es por la volitivo vice -ez, nome en omna verbi pasiva: exemple, kande ni dicus "konstruktesas" (= "esas konstruktata"), ni ne povus elizionar ol dicante "konstruktes" nam existus la volitivo "konstrukt-es". Vice to, la dezinenco -ez por la volitivo nule kreas problemi, adminime pri la radiki finanta per "ez" quin me examinis supere, e mem se existas radiki (tre poka) qui povus genitar dusencesi, en ta poka kazi (e nur en ta poka kazi!) ni esos koaktata ne uzar l'eliziono por ne efektigar miskompreni.
Pluse tu dicis ke ulfoye ne esas facila distingar la vokali en ne-acentizita silabo. Yes, ma, se vere existas ta problemo, ta esas problemo ne nur pri la volitivo ma preske pri la tota konjugo! La tempi dil indikativo e kondicionalo distingesas l'una de l'altra ya per la lasta ne-acentizita vokalo, qua esas la nura elemento varianta inter la diversa formi verbala: amas, amis, amos, amus distingesas nur per a, i, o, u: do pro quo on pretendas distingar la volitivo per la konsonanto prefere kam por la vokalo? La volitivo havas plusa vokalo diversa de la quar vokali mencionita "a", "i", "o", "u": ol havas "e", qua distingesas de le cetera. Se la problemo esas ya distingar ta vokali nam oli ne esas acentizita, do la problemo relatas ne nur Ido ma anke Esperanto, adminime pri la tempi dil indikativo e la kondicionalo, qui esas sama kam en Ido. Me opinionas ke sive la parolanto devas esforcar klare pronuncar, sive l'askoltanto devas esforcar kustumeskar la distingo dil diversa vokali.
Amikale,
Tiberio
Thomas Alexander skribabis:
Tiberio,
"Se vorto finigxas per "es" akcentu la E, sed se gxi finigxas per "ez", prononcu gxin "es" sed akcentu alian silabon." Cxu vere ne estas radikoj en Ido kiuj finigxas per -ez?
fez komplez frenez poez pez prez parantez hipotez
En vid-al-vida renkontigxo kun interesa kunparolanto mi ja farus cxiajn penojn por kompreni. Mi lernus kapti la diferencon inter "s" kaj nevocxita "z", sed se temas pri modela prononco, mi restas nekonvinkita pri la valoro de tiu oficiala permeso misprononci "-ez."
Amike salutas,
Thomas/Tomaso ALEXANDER.
Me skribis:
Kara Tomaso,
semblas a me ke ni sucesis komplexigar afero qua reale esas tre simpla! Esas vera ke me agis diskurso kelkete komplexa, ma ta esis diskurso teknikala, di linguistiko, di analizo gramatikala, ne diskurso di instruktado/lernado di la linguo, qua kontree esas simplega. Ni ne devas lernar quale ni povas konstruktar linguo, ni devas simple lernar linguo ja konstruktita, t. e. studiar la gramatiko, qua esas simpla e flexebla. La laboro harda ja facesis da plura eminenta studiemi un yarcento ante nun, por donar a ni linguo extreme facila.
La normala pronunco di "demonstrez" esas [de'monstrez], do kun la sonora "z", tale quale ni skribas ol; la pronunco nesonora "s" esas nur *alofono di "z", varianto di "z" finala: ol esas pronunco qua esas tolerata, admisata nur se la pronunco "z" esas deskomoda por uli, e to esas afero posibla e justifikinda, nam ta eventuala pronunco genitus nula detrimento por la kompreno, pro ke ne existas en Ido altra desinenco -es qua havas diversa signifiko, ne esas risko di konfuzigo. Do en ta kazo irga ne-toleremeso ne esas aceptebla, nam helpolinguo devas esar ya reguloza, ma anke tre praktikala e tre flexebla, e tale esar facila por la maxim multa populi posible.
Fakte la lerno esas plu facila kam lo kredata, nam tu ne devas kaptar difero inter "s" e "z" en la fino di vorto, e povas konsiderar oli kom la sama konsonanto, sen distingar l'una de l'altra: do tre facila por la lernanti. Ne existas en Ido vorti qui distingesas pro ke l'una havas "s" finala e l'altra havas "z" finala; do en ica kazi la prononci "s" e "z" darfas konsideresar l'una kom varianto di l'altra.
Plusa exemplo di varianti esas (anke en Esperanto) la vokalo "e", qua povas havar pronunco plu o min apertita: plu apertita quale en la Franca "particulière", o min apertita quale en la Franca "particulier". La diversa pronunci ne importas, sive en Ido sive en Esperanto, nam ne existas vorti qui distingesas per du diversa "e"; lo sama esas pri la vokalo "o".
Tu dicis ke existas anke radiki qui finas per "ez", e pro to irge li povas konfundesar a volitivo kun finajo -ez.
Certe en Ido existas radiki qui finas per "ez", ma ta radiki havas anke desinenci, ka ne? Oli povas ne havar desinenco kande li esas verbi od adjektivi elizionita. Nulu de la radiki quin tu mencionas kom exempli povus krear irga problemo:
"fez", "parentez" e "hipotez" esas radiki di substantivi qui, mem se li esus uzata kom verbi o kom adjektivi ed elizionata, ne povas genitar miskompreni e konfuzigi kun la dezinenco -ez, nam ne existas altra radiko "hipot", existas radiko "parent" ma ol esas nomala (do nula "parent-ez"), e ne existas radiko "f";
la radiki "komplez" e "pez" esas verbala, ma ne existas verbo "kompl-ar" kun volitivo "kompl-ez", a qua la radiko "komplez" povus konfundesar, ed anke ne existas radiko verbala "p" kun volitivo "p-ez";
la radiki "frenez", "poez" e "prez" ne existas.
Altralatere l'eliziono di la verbi nule esas obligala, ma nur permisata, e certe ol esus evitenda kande ol povas genitar dusenceso.
Ed irgamaniere la radiki qui finas per "ez", anke omna ceteri ne mencionita, esas plu poka kam omna verbi qui povas prenar la sufixo -es-, qui esas praktike omna verbi transitiva! Fakte omna verbi transitiva povas havar la voco pasiva, por qua on uzas la sufixo -es-. Do en multega verbi on devus evitar l'eliziono se on havus dezinenco -es por la volitivo vice -ez, nome en omna verbi pasiva: exemple, kande ni dicus "konstruktesas" (= "esas konstruktata"), ni ne povus elizionar ol dicante "konstruktes" nam existus la volitivo "konstrukt-es". Vice to, la dezinenco -ez por la volitivo nule kreas problemi, adminime pri la radiki finanta per "ez" quin me examinis supere, e mem se existas radiki (tre poka) qui povus genitar dusencesi, en ta poka kazi (e nur en ta poka kazi!) ni esos koaktata ne uzar l'eliziono por ne efektigar miskompreni.
Pluse tu dicis ke ulfoye ne esas facila distingar la vokali en ne-acentizita silabo. Yes, ma, se vere existas ta problemo, ta esas problemo ne nur pri la volitivo ma preske pri la tota konjugo! La tempi dil indikativo e kondicionalo distingesas l'una de l'altra ya per la lasta ne-acentizita vokalo, qua esas la nura elemento varianta inter la diversa formi verbala: amas, amis, amos, amus distingesas nur per a, i, o, u: do pro quo on pretendas distingar la volitivo per la konsonanto prefere kam por la vokalo? La volitivo havas plusa vokalo diversa de la quar vokali mencionita "a", "i", "o", "u": ol havas "e", qua distingesas de le cetera. Se la problemo esas ya distingar ta vokali nam oli ne esas acentizita, do la problemo relatas ne nur Ido ma anke Esperanto, adminime pri la tempi dil indikativo e la kondicionalo, qui esas sama kam en Ido. Me opinionas ke sive la parolanto devas esforcar klare pronuncar, sive l'askoltanto devas esforcar kustumeskar la distingo dil diversa vokali.
Amikale,
Tiberio
Thomas Alexander skribabis:
Tiberio,
Efektive, la naciaj lingvoj enhavas multajn aferojn, kiujn helplingvo ne havu. Leginte vian diskuton pri "demonstres" kaj "demonstres", mi vidas ke la sistemo povas funkcii, sed mi dubas cxu gxi vere estas facile. Laux mi, se oni devas prononci gxin "demonstrès" oni skribu gxin tiel (aux eventuale kun fina apostrofo, kiel en Esperanto.)la Kompleta Gramatiko Detaloza ne eroras, nam la ne-sonorigo di la konsonanti sonora finala esas normala fenomeno anke en la lingui naturala,
"Se vorto finigxas per "es" akcentu la E, sed se gxi finigxas per "ez", prononcu gxin "es" sed akcentu alian silabon." Cxu vere ne estas radikoj en Ido kiuj finigxas per -ez?
fez komplez frenez poez pez prez parantez hipotez
Pose tu dicas: "Tiam aparte gravas cxiam bone distingi la vokalojn en neakcentita silabo", e pri to tu esas justa.Sed foje tio ne estas facila. Klara prononco de "-ez" ja helpus. Estas fakto ke mi miskomprenis la sondosieron pro tio. Ankaux estas fakto ke mi ne estas idisto, sed mi ja legis tutajn librojn kaj centojn (milojn) da mesagxoj en Ido.
En vid-al-vida renkontigxo kun interesa kunparolanto mi ja farus cxiajn penojn por kompreni. Mi lernus kapti la diferencon inter "s" kaj nevocxita "z", sed se temas pri modela prononco, mi restas nekonvinkita pri la valoro de tiu oficiala permeso misprononci "-ez."
Amike salutas,
Thomas/Tomaso ALEXANDER.
Nessun commento:
Posta un commento