mercoledì 18 gennaio 2017

Del Etruriana!

 
Til de la maxim frua tempo di mea studio di la linguo Ido, me vidis kom kozi kelke stranja la formi dil pronomi ed adjektivi demonstrativa "ica" ed "ita", abreviata rispektive a "ca" e "ta"; kelke stranja precipue pro ke Ido pretendas esar plu naturalatra kam Esperanto e, pro to, ol abolisis la "korelativaj vortoj" di sua fonto-linguo, refuzante li kom stranjaji: do "ĉi tiu" e "tiu" divenis rispektive la "ne-stranjaji" "ica" ed "ita". Me sempre esis kurioza saveskar per quala obskura metodo on arivis obtenar tala formi, qui evidente tote eskapas la normala procedi di derivado di la vorti de la lingui naturala. Segun la KGD, li inspiresis da la Latina... ma pro quo li esas tale deformita? Ka "hic" ed "iste" vere donas "ica" ed "ita" per la normala sistemo di derivado? On povas komprenar le "a" finala, pro la partikulara morfologio di Ido, ma... pro quo la "h" dil Latina desaparis misterioze, e difere de la cetera vorti? L'Italiana supresas le "h" komencala, ma ne Ido! Ido facas lo nur en "ica"; e pro quo la "s" di "iste" desaparis? Ka vere pro la motivi expozita en la KGD? Stranja, nam nur por ta vorto on decidis la simpligo di "st" a "t". Ultre to, pro quo, por la vorto indikanta kozo fora, on prenis kom modelo "iste", qua indikas kozo ne fora de omni, ma proxima al askoltanto? E ta vorto, "iste", donis en la Hispana "este" ed en l'Italiana "questo", qui amba indikas kozi proxima. Do en la moderna lingui ta radiko indikas proximeso.
 
Pro to, nur por ta du vorti on kondutis kun tal bizara ed arbitriala libereso, quale on kondutis en Volapük.
Ton me sempre pensis pri ta du tote aparta e kapricoza vorteti.
 
Ma ante kelka semani, tote hazarde e ne pro ca motivo, me konsultis ula pagini di Wikipedia por explorar la linguo Etruriana.
E quon me deskovris, subite? La nekredebla koincido di la pronomi demonstrativa Idala kun le sama en l'Etruriana!
Vi ipsa lektez. Ica esas la pagino, quan (e ne "quon") me lektis, astonata:

Lu esas en l'Italiana. Ma vi omna povas komprenar plu bone lektante la korespondanta pagino en l'Angla, la vera linguo internaciona, qua (e ne "quo") esas linguo serioza e ne ludilo por infanti quale Ido:

Nu, quon vi dicus? La koincido parolas klare. En la pagino Angla on mem montras en l'Etruriana anke la formi kurta "ca" e "ta", ultre "ica" ed "ita"!

E do? Ya pro to en Ido le demonstrativa havas tala formo, pro ke li prenesis de ta linguo, e ne de la Latina, nam por explikar co on mustas rekursar a la deklaro di nekustumala deformi di la vorti; kontree, egardante la formi Idala kom derivita del Etruriana, on tre facile komprenas la derivado.

Versimile en l'Etruriana "ica" havis la "c" harda, t. e. [k], do [ika]. Ma on chanjis ol a "c", respektante l'ortografio e ne la pronunco. Pro quo, o por quo? Por similigar "ca" a la Franca "ce": "ca matino" - "ce matin".

L'autori di ca adopti volis montrar nek la similigo a la Franca, por ne aparar kom favoranta la propra linguo, nek la selekto dil Etruriana, quo... qua esas ne nur linguo mortinta, ma anke linguo quan preske nulu konocas, e do tote ne internaciona e probable mem ne Indo-Europana.

Por celar ta grava e stranja selekto, tre diskutinda, on kredigas en la KGD ke la formi Idala venas de la Latina o del Indo-Europana radiki, ed on nultempe mencionas l'Etruriana.

Tala celo, tala trompo e tala neklara konduto certe esas en la stilo di ta personi, do tote expektebla agado.

Nam quon on povis expektar de trahizero? Mentii, omisi, neklareso ed ambigueso. Lo sama quon on povas expektar de la du trahizeri nuna.

Kordiale,

Tiberio Madonna
 

Nessun commento:

Posta un commento